کولر گازی (اسپلیت) که یکی از رایج ترین سیستم های HVAC برای ساختمان های مسکونی، اداری و تا حدودی تجاری به شمار می رود، سال های زیادی است که در کشور مورد توجه خریداران قرار گرفته است. بواسطه آن که این سیستم از دو یونیت جداگانه تشکیل شده است، آن را اسپلیت (Split) به معنای دو پارچه نیز می نامند.
یونیت خارجی (کندانسینگ یونیت شامل کمپرسور و کندانسور) که در محیط آزاد خارج از ساختمان نصب می شود و یونیت داخلی (هوارسان شامل شیر انبساط، اواپراتور هوایی و فن دمنده) که داخل ساختمان و عمدتاً بر روی دیوار تعبیه می گردد.
نوع دیگری از یونیت های داخلی کولر گازی وجود دارد که به شکل ایستاده و در ظرفیت های بالاتری طراحی و تولید می شوند
سیکل کاری اسپلیت ها همان سیکل تبرید تراکمی است. در این سیستم مایع مبرد حاصل از چگالش در یونیت خارجی از طریق خط لوله مسی به سمت یونیت داخلی هدایت شده و پس از عبور از شیر انبساط وارد کویل سرمایش DX (اواپراتور هوایی) می شود. از سوی دیگر، جریان هوای اتاق وارد یونیت داخلی شده و از روی کویل عبور می کند. سپس بعد از کاهش دما مجدداً درون فضای اتاق دمیده می شود.
پیشنهاد مطالعه : داکت اسپلیت چیست؟
کولر گازی یا اسپلیت و اجزای آنساختار سیستم کولر گازی (اسپلیت)
این در شرایطی است که برای تأمین هوای گرم مورد نیاز توسط کولر گازی از شیوه معکوس کردن جهت گردش جریان مبرد در سیکل کاری (هیت پمپ) استفاده می شود. چنانکه جریان بخار داغ خروجی از کمپرسور را به جای عبور از کندانسور، وارد اواپراتور (کویل DX یونیت داخلی) کرده تا منجر به افزایش دمای هوای عبوری از روی کویل گردد.
انواع کولر گازی
کولر گازی (اسپلیت) بر اساس نحوه کنترل ظرفیت کمپرسور (کنترل دور) در دو نوع مختلف به بازار عرضه می شود:
کولر گازی معمولی (دور ثابت)
کولر گازی اینورتر دار (دور متغیر)
در نوع معمولی، بعد از آن که دمای اتاق تا نقطه تعریف شده توسط کاربر (Set Point) کاهش یافت، با توجه به سیگنال ارسالی به وسیله ترموستات، کمپرسور خاموش شده و مجدداً با گرم شدن هوای اتاق، روشن می گردد. در حالی که در نوع اینورتردار کولرهای گازی، تا زمانی که فن های دمنده در حال کار هستند (کولر روشن است)، کمپرسور خاموش نمی شود، بلکه دور آن تا مادامی که دمای اتاق بالا نرفته، به حداقل می رسد. این چنین تعداد دفعات خاموش و روشن شدن کمپرسور به مراتب کمتر شده که علاوه بر کاهش مصرف برق، باعث افزایش طول عمر کمپرسور و کاهش صدای کارکرد یونیت خارجی نیز خواهد شد. به همین علت، کولرهای گازی اینورتردار با قیمت بالاتری در بازار به فروش می رسند.
مزایا و معایب کولر گازی
با توجه به تنوع بسیار سیستم های HVAC امروزی، مناسب ترین انتخاب برای هر پروژه، منوط به شناخت کامل نحوه عملکرد این سیستم ها و ویژگی های آنها نیز می باشد. لذا مزایا و معایب کولر گازی را می توان در مقایسه با سایر سیستم های مشابه (داکت اسپلیت / VRF / ترکیب مینی چیلر و فن کویل / ترکیب چیلر مرکزی و فن کویل) مورد بررسی و ارزیابی قرار داد:
مزایای کولر گازی:
بر خلاف سیستم های داکت اسپلیت، امکان کنترل مستقل دما در اتاق یا فضاهای مختلف ساختمان وجود دارد. به طوری که به ازای تعداد یونیت های داخلی نصب شده در ساختمان، می توان شرایط دمایی متفاوتی را متناسب با سلیقه و نیاز افراد ایجاد نمود. همان طور که در صورت استفاده از سیستم VRF و یا فن کویل نیز چنین شرایطی فراهم می باشد.
کولر گازی سیستم سرمایش و گرمایش مستقلی را (مانند کولر آبی و پکیج آب گرم) به لحاظ کنترل مصرف برای هریک از واحدهای ساختمان ایجاد می کند. در حالی که در صورت استفاده از سیستم هایی مانند چیلر مرکزی، VRF و دیگ آب گرم، چنین امکانی وجود نخواهد داشت.
معایب کولر گازی:
در ساختمان هایی با متراژ بالا، استفاده از یک یا دو یونیت داخلی جوابگوی نیاز ساختمان نخواهد بود و این در شرایطی است که با اضافه شدن یونیت های داخلی دیگر، ناگزیر بایستی یونیت های خارجی دیگری نیز پیش بینی شوند.
از طرفی با توجه به اینکه حداکثر فاصله بین یونیت داخلی و خارجی (به دلیل جلوگیری از افت فشار زیاد جریان مبرد و کاهش راندمان دستگاه) می بایست رعایت شود، بکار گیری یونیت های خارجی دیگر در فاصله ای مناسب، آن هم در فضای عمدتاً محدود خارج از ساختمان، اجرای چنین سیستمی را در ساختمان های بزرگ با مشکل مواجه می کند.
ضمن آنکه ممکن است ظاهر ناخوشایندی را برای ساختمان نیز ایجاد نماید. در حالی که در سیستم های مرکزی مانند چیلر و تا حدودی VRF اساساً چنین محدودیتی وجود نخواهد داشت.
استفاده از کمپرسور در کولر گازی (به شیوه هیت پمپ) برای ایجاد گرمایش در فصل سرما (مانند VRF و داکت اسپلیت هایی که کویل گرمایش ندارند)، به منزله مصرف برق قابل توجهی خواهد بود و این در حالی است که سیستم های رایج گرمایشی (رادیاتور) با مصرف گاز شهری، انرژی مورد نیاز خود را جهت تولید آب گرم، تأمین می کنند.
لذا به علت هزینه های بیشتر مصرف برق در ایران، بکارگیری سیستم هایی همچون کولر گازی مقرون به صرفه نمی باشد. بخصوص آنکه با توجه به کیفیت پایین گرمایش تولیدشده در سیستم های هیت پمپی، اغلب در صورت استفاده از کولر گازی، به ویژه در اقلیم هایی که گرمسیر نیستند و زمستان سردی دارند، بایستی از سیستم هایی جانبی مانند رادیاتور یا گرمایش از کف نیز بهره گرفت.
نسبت به داکت اسپلیت (با ظرفیت مشابه) مصرف برق بیشتری دارد.
بواسطه عدم امکان استفاده از هوای تازه در کولر گازی، شرایط برای تهویه و ایجاد فشار مثبت در داخل ساختمان فراهم نخواهد بود. در حالی که شرایط بهره برداری از چنین قابلیتی، در سیستم های دیگر، بخصوص داکت اسپلیت وجود خواهد داشت.
