جنجال سیاستگذاری در خصوص مسافرکش‌ها

با افزایش بیکاری و کاهش میانگین درآمد مردم، تقاضا برای سفرها با تاکسی به شدت کاهش یافت و این در حالی بود که عرضه همچنان بالا بود. عدم تطابق میان عرضه و تقاضا موجب نزاع میان رانندگان (تاکسی و غیرتاکسی) بر سر کرایه شد و با بالاگرفتن جنگی میان شرکت‌های تاکسیرانی موجود، شرکت‌هایی ظهور کردند که نرخ‌ها را خارج از قوانین شکسته و به مسافرکشی پرداختند، مسافربرانی که به «تاکسی‌های راهزن» معروف شدند. در سال ۱۹۳۴، اکثر رانندگان تاکسی نیویورک که رقابت این شرکت‌ها را ناعادلانه و غیرقانونی می‌دانستند دست به اعتصابی سراسری زدند. اعتصابی که منجر به آشوبی در صنعت تاکسیرانی شد.

جنجال سیاستگذاری در خصوص مسافرکش‌ها منجر به مشمولیت تاکسی‌ها به قانون تجارت درون ایالتی در سال ۱۹۳۵ شد و به ایالت‌ها اجازه داد تا بر قیمت‌گذاری نظارت کنند. تقریبا در تمام شهرهای ایالات متحده بر کرایه و صدور مجوز نظارت می‌کردند و در کنار این موارد کیفیت خدمات نیز از سوی دستگاه ناظر مورد بررسی قرار می‌گرفت.

پس از این کش و قوس‌ها، قانون‌گذاران به این نتیجه رسیدند که بازار تاکسی نیازمند مقرراتی است که هم بر کیفیت، هم بر کمیت و هم بر قیمت تاکسی‌ها نظارت کند. پس از آن QQE به‌عنوان یک مدل قانون‌گذاری استاندارد برای تاکسیرانی‌ها در نظر گرفته شد. پس از آمریکا کشورهای دیگر نظیر بریتانیا، نیوزیلند، سوئد، ایرلند و ترکیه نیز از چنین مدلی برای قانونگذاری صنعت تاکسی-هم تاکسی‌های خطی و هم آژانس‌ها- استفاده کردند.

پیک موتوری motorcycle courier به افرادی گفته میشود که با استفاده از انواع موتور سیکلت به جابجایی مرسولات میپردازند و در اروپای مرکزی , آسیا , آمریکای شمالی و جنوبی (به خصوص برزیل) افرادی به این کار مشغول هستند.

در پایان جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۸ بسیاری از سربازان ارتش بریتانیا که در جنگ با موتور سیکلت به جابجایی مهمات و سربازها مشغول بودند با مشکل پیدا کردن شغل مواجه شدند از این رو تعدادی از آنها با خرید موتور سیکلت در مرکز لندن به جابجایی مرسولات پرداختند.

زیاد شدن ترافیک شهری در انگلستان پس از جنگ جهانی دوم سبب شد از موتور سیکلت به عنوان وسیله ای برای جابجایی بسته ها و نامه های بین آژانس های تبلیغاتی و روزنامه ها استفاده شود و این گونه بود که اولین پیک های موتوری در کشور باران ایجاد شد.

در لندن استفاده از پیک موتوری خصوصا بعد از اعتصاب سراسری کارمندان پست سلطنتی در سال ۱۹۷۱ پر طرفدار شد.این پیک ها از طریق یک پایگاه مرکزی با بیسیم کنترل میشدند و پیشگامان این صنعت در انگستان شرکتهایی مانند : Yellow Express , GLH , Mercury Despatch ,City of London courier company بودند .

در سال ۱۹۸۰ استفاده از تجهیزات ارتباطی بیسیم موتورولا برای شرکت معتبر پیک موتوری رایج شد. بعد از آن در دهه ۱۹۹۰ با فراگیر شدن استفاده مردم عادی از ایمیل و اینترنت لطمه بزرگی به صنعت پیک موتوری وارد شد و آنها را دچار رکود کرد.

روش کار پیک های اولیه

سیستم کاری پیک های موتوری در گذشته به دوگونه بود. بعضی از پیک ها به صورت سیار در سطح شهر تردد میکردند و از طریق بیسیم با مرکز در ارتباط بودند و درآمد آنها با توجه به میزان آشنایی آنها با نقاط مختلف شهر , فاصله طی شده و نوع مرسوله مشخص میشد .

نوع دیگری از پیک ها وجود داشتند که در نقاط خاصی از شهر مستقر می شدند.این پیک های سیار بر اساس تماس مرکز برای دریافت سفارش حرکت میکردند . تفاوت این دو نوع سرویس در این بود که موتور سواران در سطح شهر تردد نمیکردند و نسبت به گروه اول اصطحلاک و هزینه ها کمتری متقبل می شدند.

محبوب ترین نوع موتور سیکلتی که برای پیک ها استفاده میشد از کلاس ۶۰۰CC بود. این موتورها هم برای استفاده شهری مقرون به صرفه بودند و هم برای مسافت های طولانی و بین شهری کاربرد داشتند.

استفاده از پیک موتوری در کشورهایی نظیر سنگاپور بسیار رایج است زیرا در این کشورها مالیات و هزینه های داشتن خودروی شخصی بسیار زیاد است. از طرف دیگر فاصله بین اماکن بسیار کم است و به همین دلیل شرکت های زیادی به ارائه خدمات پیک موتوری مشغول هستند.

حضور تاکسی‌های اینترنتی

با روی کار آمدن تاکسی‌های اینترنتی مانند اوبر، اوضاع به کلی تغییر کرد. هزینه پایین و سهل‌الوصول بودن این تاکسی‌ها باعث شد تا محبوبیت آن‌ها زیاد شود. اما افزایش تقاضا برای تاکسی‌های آنلاین، با سقوط شدید بازار تاکسی‌های سنتی همراه بود. سرعت اشاعه اپ‌های تاکسی آنلاین سبب شد قانونگذاران در خصوص چگونگی واکنش به این شرکت‌ها دچار سردرگمی شوند.

در اغلب کشورها، واکنش معمول اولیه رگولاتورها ممنوعیت خدمات این شرکت‌ها بود. پیشنهاد دیگری که از سوی مجمع حمل ‌و نقل بین‌المللی (ITF) مطرح شد، این بود که قانونگذار اطلاعات رانندگان و داده‌های شرکت‌های تاکسی اینترنتی را در اختیار داشته باشد و در موارد تخلف‌ وارد عمل شود و مجوز رانندگی فرد یا مجوز فعالیت شرکت را باطل کند.

بسیاری از کشورها توانستند به سرعت با وضع قوانین و سیاست‌های نظارتی، تعادل را در بازار به نحو مناسبی حاکم کنند اما در بسیاری از کشورها نبود قوانین و مقررات مشخص در این حوزه، باعث شد تا بسیاری از شرکت‌های خدمات مسافربری اینترنتی از این خلاء قانونی سوء استفاده کرده و دست به سودجویی بزنند.

به عنوان مثال با توسعه اپلیکیشن تاکسی اینترنتی Go- Jek در اندونزی، تقاضا برای استفاده از این سیستم حمل‌ونقل نسبتا ارزان به شدت افزایش یافت و هم رانندگان و هم مسافران استقبال خوبی از آن کردند اما همین موضوع باعث شد تا بازار تاکسی‌های خطی اندونزی  به شدت کساد شود.

قوانین نظارتی بر تاکسی‌های آنلاین

در مالزی برای این‌که یک فرد بتواند به‌عنوان یک راننده اینترنتی مشغول فعالیت شود علاوه بر معاینات پزشکی و نداشتن سوءسابقه، نیاز به اخذ گواهینامه خودروهای عمومی ( که کدی متفاوت با گواهینامه معمولی دارد) و بیمه مسافر دارد. همچنین راننده موظف است برچسبی بزرگ و مشهود بر خودروی خود بچسباند که نشان دهد این خودرو به‌عنوان تاکسی اینترنتی مشغول به کار است، مجوز کاربری اینترنتی از سازمان حمل و نقل عمومی مالزی (APAD) و هزینه‌ای ۸۰۰ رینگیتی، از دیگر الزامات ورود به بازار کار تاکسی‌های اینترنتی است.

محیط زیست یکی از محورهای کلیدی دوره پست مدرن می باشد. در واقع هر طرح و ایده حمل و نقلی که دغدغه های محیطزیستی را برطرف کند و در عین حال پویایی لازم را داشته باشد طرح برنده خواهد بود. صنعت حمل و نقل ارتباط مستقیمی با محیطزیست دارد و می توان آن را در کنار صنایع سنگین و کارخانجات از عوامل اصلی آلودگی هوا و محیط نام برد. حمل و نقل شهرهای بزرگ در دوره پست مدرنیسم باید دو مشخصه هوشمندی و پاک بودن را دنبال کنند.

4- توکیو با 35 میلیون جمعیت در چند سال اخیر تمیزترین و امن ترین شهر جهان بوده است. نمونه واقعی حمل و نقل پست مدرن در ژاپن و به ویژه در پایتخت آن توکیو قابل مشاهده است. قطارهای بین شهری مغناطیسی با سرعت بیش از 500 کیلومتر بر ساعت و بدون آلایندگی و متروی سیال و شگفت انگیز توکیو که روزانه 7 میلیون مسافر را جابجا می کند الگوی واقعی یک حمل و نقل پست مدرن می باشد که معیارهای تمیزی, سرعت, هوشمندی, دقت و پویایی را با هم دارد.

5- کشورهای اروپایی به ویژه هلند گرایش اعجاب آوری به دوچرخه پیدا کرده اند و در برخی شهرهای اروپایی تردد خودرو مطلقا ممنوع است مگر در شرایط ویژه. این روند به نحوی است که در هلند با 17 میلیون جمعیت بیش از 20 میلیون دستگاه دوچرخه وجود دارد. این سوال پیش می آید آیا دوچرخه با پست مدرنیته ارتباطی دارد؟ پاسخ آری است چرا که دوچرخه از منظر محیطزیستی مظهر پست مدرن در حمل ونقل شهری می باشد.

6- هایپرلوپ که توسط آیلان ماسک جوان مدیرعامل تسلاموتورز  پیشنهاد شده است مظهری دیگر از حمل و نقل پست مدرن می باشد. این شیوه جابجایی که شاخصه اصلی آن سرعت است احتمالا تا سال 2020 به بهره برداری خواهد رسید. سرعت هایپرلوپ به 1200 کیلومتر بر ساعت خواهد رسید و فاصله بین لس آنجلس تا سانفرانسیسکو را به 35 دقیقه کاهش خواهد داد.

7- نگارنده بر این معتقدم که هر شیوه حمل و نقلی دو ویژگی پاکی و سرعت را با هم داشته باشد یک حمل و نقل پست مدرن محسوب می شود. خودروهای اسمارت و هیبریدی, دوچرخه های خودران, مترو, هایپرلوپ, هواپیماهای جمبوجت فوق سریع(کنکورد), کشتی های با سوخت اتمی و موارد دیگر از مظاهر این اصل می باشند.

تایلند در مواجهه با شکایت شدید رانندگان تاکسی، قانونی را وضع کرد که استفاده از خودروهای شخصی را برای حمل مسافر به کلی ممنوع کرد. اما فیلیپین که فعالیت تاکسی‌های اینترنتی را قانونی اعلام کرد، با چالش دیگری مواجه شد. شرکت خدمات حمل و نقل فیلیپین نقش نظارتی را برعهده گرفت و به نیت برطرف ساختن مشکلات حمل و نقل به صدور مجوز برای تاکسی‌های اینترنتی پرداخت اما دیری نپایید که مانیل با بحران ترافیکی عجیبی مواجه شد. رانندگان خودروهای شخصی برای درآمدزایی بیشتر، در محدوده‌های پرترافیک مرکزی پایتخت فیلیپین مشغول کار شدند و همین موضوع باعث ایجاد ترافیک عجیبی در مانیل شده بود.

اداره حمل‌ونقل زمینی سنگاپور (LTA) نهاد قانونگذار در حوزه حمل ونقل این کشور، از ۲۱ فوریه سال ۲۰۱۹ طی بیانیه‌ای اعلام کرد که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات حمل‌ونقل اینترنتی همانند شرکت‌های تاکسیرانی باید برای مسافربری خود مجوز لازم را اخذ کنند. بر اساس این قانون، دیگر رانندگان یک برند تاکسی اینترنتی قادر به فعالیت در برند دیگر نخواهند بود و رانندگان باید یک دوره آموزشی ۲۵ ساعته برای اخذ گواهی رانندگی تاکسی بگذرانند.

البته این چالش‌ها تنها مختص جنوب شرق آسیا نمی‌شود و توسعه تاکسی‌های اینترنتی در کشورهای اروپایی نیز با مشکلاتی مشابه همراه شده است؛ به‌عنوان مثال اوبر به محض ورود به بازار لندن مشکلات زیادی را هم از نظر حمل‌ونقل و هم از نظر اجتماعی ایجاد کرد.